Szpotawość kolan to wada postawy występująca najczęściej u dzieci, w przebiegu której oś podudzia tworzy z osią uda kąt otwarty do wewnątrz, a odległość między kolanami w pozycji stojącej ze złączonymi kostkami wynosi więcej niż 4 cm. Kolana szpotawe trzeba koniecznie leczyć – terapia może obejmować odpowiednie ćwiczenia korekcyjne, rehabilitację, a w razie konieczności również zabiegi operacyjne.
Z tekstu dowiesz się:
- jakie czynniki wywołują szpotawość nóg,
- jakie objawy świadczą o szpotawości nóg,
- jak wyprostować szpotawe kolana poprzez ćwiczenia i rehabilitację,
- co to jest osteotomia kolana szpotawego.
Kolano szpotawe to wada postawy, która pojawia się u dzieci pomiędzy 1. a 3. rokiem życia – u części z nich zanika samoistnie, u innych rozwija się i nasila w okresie dynamicznego wzrostu organizmu w wieku szkolnym.
Szpotawość kolan – przyczyny
Główną przyczyną rozwoju kolan szpotawych jest nadwaga dziecka przy słabo jeszcze wykształconym układzie kostno-więzadłowo-mięśniowym. Do występowania wady niestety dość często przyczyniają się rodzice, którzy próbują zbyt szybko pionizować dziecko – zmuszają je do stania w łóżeczku albo chodzenia. Może dochodzić wówczas do różnych przeciążeń i nieprawidłowość, a przeciążone kolano u malucha jest o wiele bardziej narażone na rozwój wad, w tym szpotawości. Dlatego dziecko powinno swobodnie pełzać, raczkować i podnosić się do pozycji pionowej w swoim naturalnym tempie.
Jeszcze kilkanaście lat temu kolana szpotawe u dzieci bywały efektem krzywicy, czyli choroby metabolicznej kości spowodowanej niedoborem witaminy D. Obecnie jednak – m.in. ze względu na szeroko rozpowszechnioną suplementację witaminy D wśród dzieci – krzywica w Polsce występuje bardzo rzadko.
Szpotawe kolana – objawy
Głównym objawem klinicznym szpotawych kolan jest tworzenie przez oś podudzia z osią uda kąta otwartego do wewnątrz. Charakterystyczna jest także przerwa między kolanami – w pozycji stojącej ze złączonymi kostkami wynosi ona powyżej 4 cm. Oprócz tego szpotawość kolan objawia się:
- skręceniem obwodowej części goleni do środka – skutkuje to nieprawidłowym ułożeniem stóp i zaburzeniami chodu,
- przykurczami mięśni krawieckich, półbłoniastych, smukłych, obszernych przyśrodkowych i półścięgnistych,
- skręceniem kończyn dolnych w stawach biodrowych do siebie.
Szpotawość kolan – leczenie zachowawcze
W diagnostyce kolan szpotawych zastosowanie znajduje przede wszystkim RTG – dobry ortopeda dziecięcy jest w stanie rozpoznać wadę na podstawie obrazu klinicznego i uzyskanych wyników badania. W pierwszej kolejności w leczeniu stosuje się metody zachowawcze – ćwiczenia korekcyjne i rehabilitację.
Kolana szpotawe – ćwiczenia korekcyjne
Ćwiczenia korekcyjne w leczeniu szpotawości kolan prowadzi doświadczony w tym zakresie rehabilitant, choć zależnie od wieku dziecka mogą być one wykonywane także w domu, pod kontrolą rodziców. Do przykładowych ćwiczeń zalicza się:
- zgniatanie kolanami piłki gumowej w siadzie podpartym ze zgiętymi kolanami,
- prostowanie nóg ze znajdującym się między kolanami woreczkiem w siadzie na ławeczce,
- napinanie pośladków i łączenie kolan w pozycji stojącej,
- podnoszenie wyprostowanych nóg złączonych taśmą w kolanach w leżeniu na plecach,
- podskoki obunóż na materacu z kolanami związanymi taśmą.
Kolana szpotawe – rehabilitacja
Wśród metod rehabilitacji stosowanych w leczeniu szpotawości kolan znajduje się m.in. terapia manualna, masaż, kinezyterapia oraz kinesiotaping.
Kolana szpotawe – leczenie operacyjne
Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi oczekiwanych rezultatów lub wada jest bardzo zaawansowana, może zostać wdrożone leczenie operacyjne. Wykonywaną operacją jest najczęściej osteotomia kolana szpotawego – polega ona na przecięciu kości i korekcji jej ułożenia przy pomocy specjalnych płytek stabilizujących. Operację wykonuje się różnymi technikami i oczywiście wymaga ona później odpowiedniej rehabilitacji prowadzonej przez specjalistów.
