Zapalenie oskrzeli to choroba układu oddechowego, za której powstanie odpowiadają wirusy (najczęściej) lub bakterie (mniej niż 10% przypadków zachorowań). Dotyka zarówno dzieci, jak i dorosłych. Możliwe są różne postaci zapalenia oskrzeli. Przypadłość może mieć charakter ostry, podostry lub przewlekły. Przewlekłe zapalenie oskrzeli występuje wtedy, gdy objawy choroby utrzymują się dłużej niż 8 tygodni. Sprawdź, jakie są najczęstsze objawy zapalenia oskrzeli. Dowiedz się także, jak wygląda rozpoznanie i leczenie postaci przewlekłej tej choroby.
Zapalenie oskrzeli – charakterystyka
Zapalenie oskrzeli jest schorzeniem układu oddechowego, które występuje częściej u dzieci i młodzieży niż u dorosłych. Choroba jest na tyle powszechna, że zapewne większość z nas przechodziła więcej niż jeden epizod zapalenia oskrzeli w dzieciństwie. Zwykle ma wirusowy charakter, jest w pełni wyleczalna i rzadko powoduje powikłania [1].
Pierwszą postacią choroby jest ostre zapalenie oskrzeli, które trwa nie dłużej niż 3 tygodnie. W wyniku nadreaktywności oskrzeli po przebytym zakażeniu może wystąpić postać podostra, utrzymująca się od 3 do 8 tygodni. Z kolei przewlekłe zapalenie oskrzeli jest stanem utrzymującym się ponad 8 tygodni, zwykle będącym skutkiem wpływu szkodliwych czynników środowiskowych, np. palenia tytoniu lub wdychania dymu tytoniowego [1].
Zgodnie z definicją, o przewlekłym zapaleniu oskrzeli mówi się wtedy, gdy występuje męczący kaszel przebiegający z odkrztuszaniem plwociny, który utrzymuje się przez co najmniej 3 miesiące w ciągu roku, przez większość dni w miesiącu i 2 następujące po sobie lata [2].
Przyczyny przewlekłego zapalenia oskrzeli i pozostałych postaci choroby
Główną przyczyną choroby są wirusy. Zapalenie oskrzeli najczęściej jest spowodowane zakażeniem wirusami powodującymi przeziębienie i grypę. Należą do nich: wirus grypy A, wirus grypy B, wirus paragrypy, RSV oraz koronawirusy, adenowirusy i rynowirusy. Bakteryjny charakter dotyczy maksymalnie 10% przypadków. Wtedy stan zapalny wywołują tzw. bakterie atypowe [1].
Wirusy lub bakterie są odpowiedzialne za rozwój infekcji o ostrym charakterze. Postać podostra może być z kolei wywołana nadreaktywnością oskrzeli po przebytym zakażeniu, spowodować ją może także krztusiec [1].
Do wystąpienia przewlekłego zapalenia oskrzeli przyczynia się zwykle palenie tytoniu. Wdychanie dymu papierosowego drażni delikatny nabłonek oddechowy, co powoduje obrzęk błon śluzowych dróg oddechowych i zwiększa produkcję śluzu. Do przyczyn zalicza się także alergeny roślinne i zwierzęce, kurz i roztocza [2].
Jak objawia się przewlekłe zapalenie oskrzeli?
Wysoka gorączka jest typowa dla postaci ostrej, ale niekoniecznie występuje w przebiegu choroby przewlekłej. Charakterystycznym objawem przewlekłego zapalenia oskrzeli jest przede wszystkim kaszel [1,2].
Przewlekłe zapalenie oskrzeli – objawy to [2]:
- ropna plwocina,
- duże ilości wydzieliny w drogach oddechowych,
- narastająca duszność.
Występowanie wszystkich 3 objawów wskazuje na najcięższe zaostrzenie przewlekłego zapalenia, czyli typ I. W typie II występują 2 z powyższych objawów, a w typie I – 1 objaw [3]. Objawy mogą się nasilać w wyniku przebywania w zatłoczonych i zadymionych pomieszczeniach. Jeśli zaobserwujemy u siebie powyższe objawy, należy udać się do lekarza i wykonać badania.
Przewlekłe zapalenie oskrzeli – diagnostyka
Podstawą rozpoznania jest wywiad i badanie przedmiotowe. Zwykle konieczne są dodatkowe badania. Lekarz może zalecić takie badania jak:
- RTG klatki piersiowej,
- badania krwi,
- badania mikrobiologiczne,
- gazometria krwi,
- spirometria,
- bronchoskopia.
Na podstawie wyników badań lekarz planuje odpowiednie leczenie.
Leczenie zapalenia oskrzeli o przewlekłym charakterze
Przy gorączce należy zadbać o odpowiednie nawodnienie, ponadto warto zastosować leki przeciwgorączkowe (np. paracetamol) [1]. W przypadku małych dzieci szczególnie ważne jest, aby dawka leku została dostosowana do wagi dziecka, w przeciwnym razie może on nie zadziałać.
W przewlekłym zapaleniu oskrzeli stosuje się leki mające wspomóc usuwanie zalegającej wydzieliny z dróg oddechowych. Lekarz może zalecić leki rozszerzające oskrzela, wykrztuśne lub mukolityczne, a także wziewne steroidy [4]. Jeśli to konieczne, specjalista przepisuje również antybiotyk. Wsparcie w leczeniu może zapewnić rehabilitacja, fizjoterapia, stosowanie tlenoterapii i intensywne nawadnianie [4].
Profilaktyka zapalenia oskrzeli obejmuje przede wszystkim rzucenie palenia. Jeśli przyczyną choroby są szkodliwe warunki pracy, warto pomyśleć o zmianie pracy.
Bibliografia:
- Mejza F., Zapalenie oskrzeli, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2016.
- Albertson T., Louie S., Chan A., Rozpoznawanie i leczenie zaostrzeń przewlekłej obturacyjnej choroby płuc i przewlekłego zapalenia oskrzeli u chorych w podeszłym wieku, Medycyna Wieku Podeszłego, 2011, tom 1, nr 1, 1–14.
- Anthonisen N.R., Manfreda J., Warren C.P. i wsp., Antibiotic therapy in exacer- bations of chronic obstructive pulmonary disease. Ann. Intern. Med., 1987; 106: 196–204.
- Brunton S., Carmichael B., Colgan R. et al., Acute Exacerbation of Chronic Bronchitis: A Primary Care Consensus Guideline, [w:] The American Journal of Managed Care, Vol. 10, No. 10, 2004, 689-696.
