Jose Rafael Moneo w młodości był zafascynowany filozofią i malarstwem, jednak na swoją życiową dyscyplinę wybrał architekturę. Uczył się od wybitnych projektantów, podróżował, projektował i wykładał na najlepszych architektonicznych uczelniach. Otrzymał dwa najbardziej prestiżowe architektoniczne wyróżnienia. Były to: Nagroda Pritzkera oraz Nagroda im. Miesa van der Rohe.
Młodość
Jose Rafael Moneo urodził się w maju 1937 roku w Tudeli – małym miasteczku na północy Hiszpanii. Jego rodzice należeli do lokalnej elity: Teresa, matka Jose Rafaela, była córką sędziego, natomiast ojciec, Rafael pracował jako inżynier przemysłowy. Jose Rafael wybrał kierunek łączący zmysł techniczny i artystycznego ducha. W 1945 roku rozpoczął studia w Madryckiej Szkole Architektury.
Uczeń
W Madrycie poznał profesora historii architektury Leopolda Torresa Balbása, badacza islamskiego dziedzictwa Hiszpanii, głównego architekta renowacji Alhambry. Balbás przekazał młodemu Rafaelowi fascynację wielokulturowym dziedzictwem Europy. Kolejnym nauczycielem był Francisco Javier Sáenz de Oiza, pierwszy pracodawca Moneo i popularyzator modernizmu w Hiszpani. Sáenz projektował z rozmachem i nowocześnie, Balbás rozumiał ducha miejsca. Obaj znani architekci wywarli na nim wpływ – Jose Rafael Moneo w swojej architekturze połączył te dwie pozornie sprzeczne tendencje, dzięki czemu stał się jednym z najbardziej znanych architektów XX wieku.
Architektoniczna podróż
Po ukończeniu studiów, w 1961 roku wyjechał do Danii, by terminować u kolejnego mistrza. W pracowni Jørna Utzona pracował przy projekcie Opery w Sydney. Rok później, wraz ze świeżo poślubioną żoną Belén Feduchi przeniósł się do stolicy Włoch, by kontynuować naukę w Hiszpańskiej Akademii w Rzymie. Rafael Moneo w licznych wypowiedziach wspomina okres rzymski jako kluczowy dla kariery czas zachwytu dziedzictwem starożytności.
Mistrz
W 1966 roku Rafael i Belén wrócili do Madrytu. Rafael otworzył własną pracownię oraz otrzymał posadę na Uniwersytecie Technicznym w Madrycie. W kolejnych latach wykładał w Cooper Union School of Architecture w Nowym Jorku, w Princeton, Yale i Lozannie. Był dziekanem w Szkole Architektury w Madrycie i w Szkole Wzornictwa na Harvardzie. Więcej informacji na temat tego hiszpańskiego architekta znaleźć można na https://architectu.pl/architekci/Architekt-Rafael-Moneo.
Praktyka architektoniczna
Projekty Jose Rafaela Moneo łączą wielowiekową tradycję architektury europejskiej z nowoczesną techniką i materiałami. Syntetyzując klasyczne formy, wydobywają ich piękno. W zgodzie z modernistycznym myśleniem eksponują rytm i konstrukcję.
Ukończone w połowie lat 80. Narodowe Muzeum Sztuki Rzymskiej w Meridzie pokazuje biegłość, z jaką Moneo łączy elementy zaczerpnięte ze starożytności z nowoczesnym sposobem kształtowania i użytkowania przestrzeni. Projektant zastosował zabieg reintegracji. W nowopowstający budynek wkomponował historyczne elementy: fragmenty akweduktów, rzymskich domów, detale z wczesnochrześcijańskiego kościoła. Całość obiektu zaprojektowano przy zastosowaniu technik stosowanych przez starożytnych rzymian.
Świadome, miastotwórcze kształtowanie przestrzeni widać w projekcie kompleksu wystawienniczo-konferencyjnego Kursaal w San Sebastian. To dwie wielkie przeszklone bryły, sąsiadujące z miejscem, gdzie rzeka Urumea wpada do Zatoki Biskajskiej. Po zmroku budynki zamieniają się w ogromne lampy, oświetlając nadbrzeże, budując nastrój i klimat miejsca.
